- Η τομάτα (επιστημονική ονομασία: Στρύχνον το λυκοπερσικόν λατ. Solanum lycopersicum, οικογένεια: Στρυχνοειδών (Solanaceae), είναι φυτό ποώδες ετήσιο, διετές και σπανιότερα πολυετές.
- Η τομάτα ανήκει στην κατηγορία των φρούτων ωστόσο ο τρόπος που χρησιμοποιείται στη μαγειρική καθώς και οι διατροφικές συνήθειες την έχουν καθιερώσει ως λαχανικό, όπως συμβαίνει και με την κολοκύθα, τη μελιτζάνα, το αγγούρι και την πιπεριά. Καλλιεργείται τόσο στην ύπαιθρο όσο και σε θερμοκήπια σε όλο τον κόσμο.
- Η τομάτα κατάγεται από τη Νότια Αμερική, και συγκεκριμένα από το Περού, όπου ακόμη και σήμερα φύονται διάφορες παραλλαγές της άγριας τομάτας. Από το Περού, η άγρια τομάτα μεταφέρθηκε στην Κεντρική Αμερική (Μεξικό) μαζί με σπόρους καλαμποκιού, όπου αρχικά θεωρήθηκε ζιζάνιο. Στη συνέχεια, εισήχθη στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα μέσω των Ισπανών εξερευνητών, ενώ στην Ελλάδα εμφανίστηκε το 1818, οπότε και ξεκίνησε η καλλιέργειά της. Η καλλιέργεια τομάτας αποτελεί τη σημαντικότερη καλλιέργεια λαχανοκομικών ειδών στην Ελλάδα, με τα επεξεργασμένα προϊόντα της να κατέχουν την πρώτη θέση στις εξαγωγές αυτών των προϊόντων, ενώ η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή βιομηχανικής τομάτας.
- Ο καρπός της τομάτας είναι ιδιαίτερα θρεπτικός με πολλά οφέλη για την υγεία. Οι τομάτες είναι πλούσιες σε βιταμίνες (βιταμίνη C, K, A) ανόργανα συστατικά (κάλιο) και αντιοξειδωτικά. Μεταξύ των αντιοξειδωτικών, τα οποία προστατεύουν τα κύτταρα από τις βλάβες των ελεύθερων ριζών, συγκαταλέγονται το Λυκοπένιο, ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που δίνει στην τομάτα το κόκκινο χρώμα της και έχει συνδεθεί με τη μείωση του κινδύνου για διάφορους τύπους καρκίνου ιδιαίτερα του προστάτη, καθώς επίσης και η Βήτα-καροτίνη, η οποία συμβάλλει στην υγεία των ματιών και του δέρματος. Ο καρπός της τομάτας είναι πλούσιος σε φυτικές ίνες, οι οποίες συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος και έχει υψηλή περιεκτικότητα σε νερό (περίπου 95%) βοηθώντας στην ενυδάτωση του σώματος ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
ΑΡΔΕΥΣΗ ΤΟΜΑΤΑΣ (υπαίθρια καλλιέργεια)
- Ποιες είναι οι ανάγκες της υπαίθριας καλλιέργειας τομάτας σε νερό?
Ο επαρκής εφοδιασμός των φυτών ντομάτας με νερό κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης της καλλιέργειας έχει πρωταρχική σημασία στην συνολική απόδοση αλλά και στην παραγωγή ποιοτικών καρπών. Η υπαίθρια καλλιέργεια τομάτας, μπορεί να καταναλώσει κατά μέσο όρο έως και 700 mm αρδευτικού νερού σε μια καλλιεργητική περίοδο, αν και σημαντικό μέρος των αναγκών σε νερό στις υπαίθριες καλλιέργειες μπορεί να καλυφθεί και από το νερό της βροχής (αναλόγως των καιρικών συνθηκών). Θα πρέπει να σημειωθεί πως οι απαιτήσεις των φυτών τομάτας διαφέρουν κατά τα διάφορα στάδια ανάπτυξής τους. Οι πλέον κρίσιμες περίοδοι άρδευσης στην καλλιέργεια της τομάτας είναι η ανθοφορία, η καρπόδεση και η ανάπτυξη των καρπών. Συνήθως, πριν από αυτά τα στάδια, οι ανάγκες σε νερό είναι μικρότερες. Επίσης, οι ανάγκες σε νερό μπορεί να είναι τελείως διαφορετικές υπό διαφορετικές καιρικές συνθήκες και συνθήκες εδάφους, δηλαδή τα βαριά αργιλώδη εδάφη χρειάζονται συνήθως λιγότερη άρδευση από ένα αμμώδες έδαφος ενώ σε περιόδους έντονης ξηρασίας τα φυτά θα χρειαστούν μεγαλύτερες ποσότητες νερού. Τέλος σημαντικό είναι το πότισμα του φυλλώματος να αποφεύγεται, καθώς η περίσσεια υγρασίας στο φύλλωμα παρέχει ιδανικές συνθήκες για ανάπτυξη μυκήτων.
- Ποιο είναι το πλέον ενδεδειγμένο από τα συστήματα άρδευσης που εφαρμόζονται στην υπαίθρια καλλιέργεια της τομάτας?
Η άρδευση στις υπαίθριες καλλιέργειες τομάτας στο πρόσφατο παρελθόν γινόταν με αυλάκια, ενώ κατόπιν δοκιμάστηκε αρδευτικές μέθοδοι είτε με μικροεκτοξευτήρες είτε με στάγδην άρδευση. Πλέον η άρδευση με σταγόνες θεωρείται το πιο ενδεδειγμένο σύστημα, καθώς συντελεί σημαντικά και στην οικονομία του νερού, ενισχύοντας έτσι την συνολική προσπάθεια για εξοικονόμηση του.
