ΑΝΤΙΠΑΓΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Η προστασία των καλλιεργειών από τα καταστρεπτικά αποτελέσματα του παγετού είναι ένα θέμα μέγιστης σημασίας για την γεωργία. Η αντιμετώπιση του προβλήματος των παγετών είναι πολυσύνθετη και έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης από πλήθος επιστημόνων, καθώς για την λύση του είναι απαραίτητος ο συνυπολογισμός διάφορων παραγόντων, όπως γεωργικών, χημικών, μετεωρολογικών, μηχανολογικών και οικονομικών.
Ανάλογα με την εποχή που σημειώνονται οι παγετοί διακρίνονται σε πρώιμους ή φθινοπωρινούς παγετούς, σε χειμερινούς παγετούς και σε όψιμους ή ανοιξιάτικους παγετούς.
Στην Ελλάδα οι φθινοπωρινοί παγετοί που δεν είναι πολύ συνηθισμένοι, πλήττουν κυρίως τα εσπεριδοειδή, ελιές και ακτινιδιές, γιατί τότε φέρουν καρπούς, προκαλώντας χαρακτηριστική αφυδάτωση των καρπών τους. Μπορεί επίσης να πλήξουν τους βλαστοφόρους οφθαλμούς των φυλλοβόλων που μπαίνουν πιο αργά στην περίοδο του λήθαργου.
Οι χειμερινοί παγετοί μπορεί να βλάψουν τους καρπούς και το φυτικό μέρος των εσπεριδοειδών, καθώς και αυτό της ελιάς και του ακτινιδίου (ειδικά των νεαρών φυτών), ενώ μπορούν να βλάψουν και τους οφθαλμούς της βερικοκιάς και της ροδακινιάς.
Οι ανοιξιάτικοι παγετοί σημειώνονται κατά τα τέλη του χειμώνα, αρχές άνοιξης ή και οψιμότερα. Είναι οι πιο καταστρεπτικοί καθώς τα δένδρα βρίσκονται στο πιο ευαίσθητο στάδιο της έκπτυξης των οφθαλμών, της άνθισης και της γονιμοποίησης. Ισχυροί παγετοί νωρίς την άνοιξη μπορεί να προκαλέσουν σχίσιμο και αποκόλληση του φλοιού κλαδίσκων της ελιάς, με αποτέλεσμα την ξήρανση φύλλων και οφθαλμών, καθώς και την πρόκληση μολύνσεων. Αναλόγως του βλαστικού σταδίου ανάπτυξης των φυτών, και όσο αυτά πλησιάζουν το στάδιο ανάπτυξης των καρπιδίων, τόσο πιο ευαίσθητα είναι στις χαμηλές θερμοκρασίες. Είδη και ποικιλίες που ανθίζουν νωρίτερα την άνοιξη, είναι πολύ πιθανό να υποστούν ζημιές από παγετούς, με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής είτε γιατί δεν γίνεται γονιμοποίηση είτε γιατί δεν γίνεται καρπόδεση.
Ενδεικτικά για κάποιες καλλιέργειες μπορούν να αναφερθούν τα παρακάτω :
Στο ακτινίδιο προκαλούν κυρίως ζημιές οι φθινοπωρινοί και χειμερινοί παγετοί στους καρπούς, οι οποίοι καταστρέφονται μόλις η θερμοκρασία πέσει στους -2°C, ενώ σε θερμοκρασίες κάτω των -6°C ζημιώνονται οι ετήσιοι βλαστοί και οι κορμοί των νεοφυτευμένων φυτών.
Η ελιά κινδυνεύει από τους πρώιμους φθινοπωρινούς παγετούς και τους χειμερινούς παγετούς. Οι καρποί παγώνουν στους -3°C, τα φύλλα στους -3 έως -6°C, ο φλοιός στους -7°C και το ξύλο στους μεγαλύτερης ηλικίας βλαστούς στους -13°C.
Τα εσπεριδοειδή ζημιώνονται κυρίως από τους χειμερινούς παγετούς, καθώς ως φυτά της νότιας εύκρατης ζώνης και των ημιτροπικών περιοχών, δεν έχουν ικανότητα σκληραγώγησης. Τα μανταρινοειδή είναι τα πιο ανθεκτικά είδη κ η λεμονιά πιο ευαίσθητη από την πορτοκαλιά. Γενικά, στη θερμοκρασία των -2°C ζημιώνονται τα άνθη, οι νεαροί βλαστοί και οι τρυφερές κορυφές, στους -5°C οι μεγάλης ηλικίας βλαστοί, ενώ στους -10°C παρατηρούνται νεκρώσεις δέντρων. Η έλευση έστω και ενός παγετού είναι ικανή να υποβαθμίσει την ποιότητα των καρπών και να ζημιώσει αρνητικά μέρος ή ολόκληρο το δέντρο.
Με τον όρο αντιπαγετική προστασία εννοούμε την εφαρμογή κάποιων μεθόδων με σκοπό να προστατευθεί η φυτική παραγωγή και το φυτικό κεφάλαιο από τα καταστρεπτικά αποτελέσματα ενός παγετού. Η προστασία που παρέχουν οι μέθοδοι αντιπαγετικής προστασίας άλλοτε περιορίζει σημαντικά τις ζημιές και άλλοτε προστατεύει ολοκληρωτικά τις καλλιέργειες. Τα μέτρα της αντιπαγετικής προστασίας διακρίνονται σε έμμεσα ή προληπτικά (μέτρα παθητικής προστασίας) και σε άμεσα ή ενεργητικά (μέτρα ενεργητικής προστασίας).
Για την αντιπαγετική προστασία, ένα από τα βασικά άμεσα ή ενεργητικά μέτρα που προτείνει η Palaplast, είναι τα συστήματα δημιουργίας τεχνητής βροχής, τα οποία εξυπηρετούν δύο σκοπούς :
- την παρεμπόδιση της πτώσεως της θερμοκρασίας κάτω από το όριο αντοχής των φυτών, με διαβροχή κάτω από την κόμη των δένδρων και εφαρμογή κυρίως σε οπωρώνες εσπεριδοειδών & ακτινιδίων κατά τους χειμερινούς παγετούς
- την καθυστέρηση του ανοίγματος των οφθαλμών και τον περιορισμό των ζημιών κατά την διάρκεια του παγετού, με πλήρη διαβροχή των δένδρων από το επάνω μέρος της κόμης τους, με εφαρμογή σε φυλλοβόλα δένδρα κατά τους ανοιξιάτικους παγετούς
Η απαιτούμενη ποσότητα νερού για αντιμετώπιση του παγετού είναι (κατά μέσο όρο) : 3-5 mᵌ/στρέμμα/ώρα. Η επιτυχία της μεθόδου εξαρτάται από τον συνεχή και αδιάκοπο ψεκασμό των φυτών (μόνιμο αρδευτικό δίκτυο με εκτοξευτήρες και μόνιμη παροχή νερού) με σταγονίδια κανονικού μεγέθους (με μέγεθος τέτοιο ώστε να αποφεύγονται οι απώλειες τους λόγω κακής προσφύσεως πάνω στα φυτικά όργανα, και ταυτόχρονα όχι τόσο μικρό ώστε να παρασύρονται μακριά από τα ελαφρά ρεύματα αέρα). Επιπλέον, είναι σημαντικό να εφαρμόζεται σε ελαφρά εδάφη με καλή αποστράγγιση.
Ένα από τα μειονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι ο σχηματισμός πάγου (σταλακτίτες-σταλαγμίτες) πάνω στα φύλλα και στα σημεία που πέφτει το νερό πάνω στην κόμη. Γι αυτό σε καλλιέργειες που χρησιμοποιείται η μέθοδος του καταιονισμού καλό είναι κατά το κλάδεμα των δένδρων να αφαιρούνται τα κλαδιά που βρίσκονται κοντά στο έδαφος. Επίσης, εάν η διάρκεια του παγετού είναι μεγάλη, τότε οι μεγάλες ποσότητες νερού που διοχετεύονται στον οπωρώνα είναι δυνατόν να προκαλέσουν έκπλυση των θρεπτικών στοιχείων της ριζόσφαιρας των δένδρων και ζημίες λόγω μυκητολογικών προσβολών.
Η Palaplast διαθέτει μία ευρεία γκάμα προϊόντων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιπαγετική προστασία όπως :
- Μικροεκτοξευτήρες όπως : «Δέλτα», «Μπεκ 2000», «Παλ Σούπερ Τζετ», «Παλ Σπέσιαλ Τζετ» κ.α
- Σωλήνες άρδευσης όπως: «AGROPAL 6atm», «SUPER-PAL 6atm, «DRIP-PAL»
- Ορθοστάτες και Μικροεξαρτήματα όπως : «Βάση Ασφαλείας Θηλυκή ½” κ Βάση Στήριξης Θηλ (3048)», «Λόγχη», «Υποδοχή» κλπ
- Εξαρτήματα τύπου Lock PN6 όπως : «Ταφ Σύνδεσμος Ρακόρ», «Γωνία αρσενική Ρακόρ», «Ρακόρ Αρσενικό» κλπ
- Σέλες όπως : «Σέλα συρταρωτή 6atm»
- Φίλτρα όπως : «Φίλτρο Γραμμής Σίτας 10atm “HYDRO”», και 6atm όπως : «Φίλτρο γραμμής μεγάλο», «Γωνιακό Μεγάλο», «Ταφ Μεγάλο»
- Πλαστικές βάνες όπως : «Βάνα Σφαιρική»
- Βάνες u-PVC και Εξαρτήματα u-PVC
